De Veluwe wordt elk jaar droger. En dat is opvallend, omdat het natuurgebied juist een van de natste gebieden van Nederland is. "De waterbalans op de Veluwe is uit balans", stelt Maarten Veldhuis van Waterschap Vallei en Veluwe. "Er gaat meer water per jaar het gebied uit, dan dat er aan regenval bijkomt."
Op de Veluwe valt gemiddeld 10 procent meer neerslag dan in de rest van Nederland, legt NOS-weerman Peter Kuipers Munneke uit. "Dat is zo'n 100 millimeter per jaar. En toch is het een enorm gevecht om het gebied niet te laten uitdrogen."
Droogte door boscomplex, industrie en polders
"De Veluwe is honderden jaren lang, tijdens de Middeleeuwen, heel kaal geweest", zegt Veldhuis. "Het was heide en zand en nog wat oude, mooie bossen. Dat verdampte veel minder dan het grote boscomplex dat we nu op de Veluwe hebben staan. Tegenwoordig verdampt er drie keer zoveel water als vroeger. Dat wordt niet meer aangevuld door het grondwater. Ook wordt er getrokken aan de zoetwatervoorraad op de Veluwe voor drinkwater en de industrie."
De polders die zijn aangelegd in de Zuiderzee en Flevoland onttrekken ook veel water aan het gebied. Het water wordt eruit gepompt om landbouw en bewoning mogelijk te maken. De klimaatverandering komt daar dan ook nog bij. "Het is een grote opgave om die balans weer te herstellen", zegt Veldhuis.
Sponsfunctie
Om het droogteprobleem op te lossen moet het gebied weer haar natuurlijk sponsfunctie terugkrijgen, bijvoorbeeld door het creëren van moerassen en natuurlijke bossen. Ook wordt geprobeerd meer water uit de Leuvenumse beek vast te houden op de Veluwe en het niet te laten wegstromen naar het IJsselmeer.
Peter Kuipers Munneke: "De verwachting is dat in de toekomst droge gebieden droger en natte gebieden natter zullen worden. In de winter zal de neerslag in het Veluwegebied blijven toenemen, ook in de komende eeuw. In zekere zin is er dus nog hoop voor Veluwe."
Een honderden meters lange barrière van gaas moet voorkomen dat bevers in de Hunze in de toekomst nog diepe gaten in de dijk graven, zodat de mensen die in de buurt wonen droge voeten houden. De dieren kunnen in één nacht een hol van acht meter diep graven, met een doorsnede van dertig centimeter. Dat veroorzaakt instabiele dijken en waterkeringen. De proef met gaas moet de oplossing bieden.
"We heien met een speciale machine lange stukken gaas drie meter de dijk in, zo'n vijf meter van de waterkering af. Zo kan de bever toch een beetje graven, maar niet door de hele dijk heen", zegt Hugo Assink van Waterschap Hunze en Aa's tegen RTV Drenthe. Het gaas wordt over een lengte van vierhonderd meter aangebracht.
De kosten voor dat relatief kleine stuk dijk zijn fors: 120.000 euro. Een aannemer uit het oosten van Duitsland is er speciaal voor naar Drenthe gekomen omdat er maar één machine bestaat die dit karwei kan uitvoeren. "Als we hiermee doorgaan, heeft de methode aanzienlijke potentie om qua kosten lager uit te komen", aldus Assink.
Hoge kosten
Collega's van andere waterschappen zijn uitgenodigd om te komen kijken bij de aanleg. "Ik schrik wel van die hoge bedragen", zegt Frouke Sikking van het Wetterskip Fryslân. Hoewel ze in Friesland nog niet wakker liggen van de bever - het zijn er nog maar twee - wil ze zich wel goed voorbereiden. "De bever komt eraan, dat is duidelijk. Met die kosten moeten wij ook rekening gaan houden. Het is echt enorm duur."
Maar als het gaas in de grond zit en het blijkt te werken, dan zijn de grootste problemen en kosten voorbij. "De Duitse aannemer heeft beloofd dat het gaas honderd jaar meegaat", zegt Assink.
Vijftien jaar geleden nam John Heesakkers de Janmiekeshoeve aan De Hei in Mariahout over van zijn ouders. Hij is de zevende generatie die op deze plek boert. Die eerdere generaties herkennen de Janmiekeshoeve straks niet meer. Van biologisch melkvee stapt John over op Agroforestry. Er komt geen melk meer van de hoeve maar wel kastanjes, walnoten, perziken, kersen en honingbessen.
De eerste Heesakkers op de hoeve (Johan) bleef aan een boerendochter (Martha) hangen toen hij een stuk woeste grond achter de boerderij ontgon. Op die grond plant John nu weer bomen. Terwijl hij alles weet van koeien en melk, moet hij nu een oplossing verzinnen voor de reeën die in de lente aan het frisse groen van de jonge bomen knabbelen. "Klopt. Op m’n 55ste ben ik iets heel anders gaan doen maar dat geeft ook energie."
John gebruikte als biologische boer al geen kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Omdat hij dat in zijn nieuwe bedrijf ook niet gaat doen, telt de grond straks mee voor het Ondernemend Natuurnetwerk Brabant. Mooi nieuws voor de provincie Brabant, die de grond meetelt bij de 10.000 hectare nieuwe natuur die voor 2027 moet worden aangelegd.
Ook mooi nieuws voor John, omdat hij zo geld krijgt van het Groen Ontwikkelfonds Brabant dat met 250 miljoen euro uit de Essentgelden de motor moet zijn voor al die nieuwe Brabantse natuur.
Johns bos verbindt straks de Lieshoutse Hei en natuurgebied Het Gerecht in Meierijstad. Over zijn grond kunnen dieren dwalen van het ene natuurgebied naar het andere natuurgebied. Zulke verbindingen geven de natuur extra adem.
Een wandeling over Johns grond gaat ook door het kleine bos dat hij en zijn voorouders altijd hebben laten staan. John liet er een ven graven. Het werd een prachtig plekje dat ook al eens voor een theatervoorstelling is gebruikt. "Met een pop-uprestaurant erbij."
Een gesprek met John is een gesprek met een boer die al een poosje op zoek is naar nieuwe mogelijkheden. Gewoon melkvee sprak hem niet meer aan. "Je levert heel veel melk en bent nooit degene die de prijs bepaalt."Hij kon zijn ei kwijt in de biologische melk, maar raakte verstrikt in de regels voor de fosfaatrechten. "Ik had voor veel geld meer fosfaatrechten kunnen kopen maar toen ben ik andersom gaan denken. Ik besloot juist mijn fosfaatrechten te verkopen en de opbrengst te gebruiken om met mijn bedrijf iets anders te doen. Voedsel produceren betekent niet automatisch melk leveren."
Op zoek naar nieuwe ideeën kwam hij op de Dutch Design Week in Eindhoven terecht. "Het is fantastisch wat daar gebeurt. Via de contacten daar las ik het boek 'Herstellende Landbouw' over Agroforestry van Mark Shepard en toen dacht ik: ‘Dit is het, hier wil ik iets mee doen'."
De financiële waarde van bosgrond is maar een vijfde van die van landbouwgrond. Bij de achttien hectare van John is dat een groot verschil. Economisch kan hij de stap alleen maar maken met de financiële steun van het Groen Ontwikkelfonds. "Iemand zei: ‘Ga eens langs bij de provincie. Als je in de buurt van een natuurgebied zit, is er wel iets te regelen'." Dat bleek zo te zijn.
Inmiddels heeft John de eerste perziken geoogst. Tussen de bomen met vruchten en noten wil hij nog andere gewassen zaaien. "Spelt, lupine en graan." Hij noemt zijn bos dan ook geen ‘voedselbos’. "Ik wil iets meer controle. We gaan ook druppelslangen tussen de bomen leggen zodat we bij droogte water kunnen geven. We zitten hier wel op dat echte klapzand."
Het is allemaal nieuw voor John, maar dat weerhoudt hem er niet van in hoog tempo nieuwe dingen te verzinnen. "Ik ben nu ook carbon farming aan het onderzoeken. Dat betekent dat ik betaald krijg voor de broeikasgassen die opgenomen worden door de bomen die hier gaan groeien."
En dan meteen door: "Wist je dat er kastanjebier bestaat? Stel je voor dat we dat hier op de Janmiekeshoeve zouden gaan maken."
Een 70-jarige man uit Uffelte wordt ervan verdacht dat hij met een shovel met opgeheven paletvorken is ingereden op zijn zoon, schoondochter en kleinzoon. Volgens hem is het totaal anders gegaan. ,,Dit blijkt duidelijk uit de filmpjes die zijn gemaakt”, zei hij woensdag bij de politierechter in Assen.
Fosfaatrechten zijn nu het nieuwe melkquotum,
bekijk hier actuele vraagprijzen en het aanbod.
Advertentie
Bezoek website